ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΝΤΑΜΕΡΗ^*

Του Τάκη Χατζηδημητρίου

Πρώτη αναφορά στους φίλους, τους συντρόφους, τους συναγωνιστές,  Ζήνωνα, Μάριο και Κωστή, στους οποίους αφιερώνουμε τη σημερινή μας συνάντηση. Το πέρασμα του χρόνου είναι αδυσώπητο . Οι άνθρωποι είμαστε πεπερασμένοι . Κάτι κάνουμε , κάτι αφήνουμε, και  τίποτα δεν τελειώνουμε. Όμως, και τίποτα δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένο. Σημασία έχει η συνέχεια . Η σκυταλοδρομία στην αντιμετώπιση των προβλημάτων . Η αποψινή μας συνάντηση να ιδωθεί μέσα από αυτή τη σκοπιά .

Λοιπόν,  βρισκόμαστε μπροστά στην Πενταμερή. Έχουν γίνει και έχουν λεχθεί τόσα πολλά για το Κυπριακό που κάθε νέα του φάση συγκεντρώνει τη δυσπιστία,  αν όχι την απαξίωσή μας. Αν πούμε ότι με αυτό το φακό αντιμετωπίζεται και η προσεχής πενταμερής, δε θα βρισκόμαστε πολύ εκτός πραγματικότητας .

Με αυτό το σκεπτικό είναι πολλοί εκείνοι που βλέπουν την Πενταμερή συν 1 να προστίθεται στη μακρά αλυσίδα όλων των προηγούμενων αποτυχημένων πρωτοβουλιών.

Όμως, στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν χαρακτηριστικά που πρέπει να τα λάβουμε υπόψη μας.

Και πρώτα απ’ όλα, αυτή και μόνο η σύγκληση της πενταμερούς έχει ιδιαίτερη βαρύτητα . Οι προηγούμενες συγκλήθηκαν σε καθοριστικές στιγμές της ιστορίας της Κύπρου.

Η πρώτη πενταμερής σήμανε την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1959 στο Λονδίνο

Δεύτερη φορά συγκλήθηκε πενταμερής το Γενάρη του 1964 αμέσως μετά τις διακοινοτικές, για να συζητήσει πια το αβέβαιο μέλλον του κράτους.

Τρίτη φορά είχαμε τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974 μετά το πραξικόπημα και την εισβολή.

Είχαμε και την παραλίγο τέταρτη στη σειρά πενταμερή  στο Κραν Μοντάνα, όπου, κατά το Μαυρογιάννη φθάσαμε παρά τρίχα σε συμφωνία ή στο παραπέντε κατά το Χριστοδουλίδη.

Άρα και η σύγκληση της πενταμερούς του Απρίλη του 2021 αποτελεί ένα μείζον γεγονός, που θα αφήσει τη σφραγίδα στην περαιτέρω πορεία του Κυπριακού. Ποια, όμως, πρέπει να θεωρήσουμε ως ιδιαίτερά της χαρακτηριστικά; 

Α. Οι ενδοκυπριακές καταστάσεις

Πρώτο συγκαλείται χωρίς προηγουμένως τα ενδιαφερόμενα μέρη να συναντηθούν και πολύ περισσότερο να παράξουν οποιοδήποτε έργο. Αντίθετα, αν η Πενταμερής εξαρτάτο από ό,τι οι σημερινοί αρχηγοί (όχι ηγέτες) λέγουν ή κάνουν, δε θα συγκαλείτο ποτέ.

Η σύγκληση, λοιπόν, της πενταμερούς είναι και ένα πιστοποιητικό αναξιότητας στη διαχείριση του προβλήματος από τους κοινοτικούς εκπροσώπους της Κύπρου.

Είναι και ένα μήνυμα από τα μέλη του   Συμβουλίου Ασφαλείας ότι τερματίστηκε η περίοδος των αναζητήσεων γύρω από το Κυπριακό κα ότι αυτό που απομένει είναι η λήψη πολιτικών αποφάσεων πάνω σε κάποια κρίσιμα σημεία που τελικά περιλαμβάνονται στις προτάσεις του ΓΓ.

Υπάρχει και ένας δεύτερος λόγος παράκαμψής τους, μη ομολογημένος. Οι εκπρόσωποι των δύο κοινοτήτων στερούνται και εγκυρότητας . Ο Τατάρ εύκολα αποδεικνύεται ως όργανο της Άγκυρας και με βεβαρημένο ιστορικό εμπλοκής στο σκάνδαλο της Πόλυ Πεκ.

Ανάλογος κλονισμός εμπιστοσύνης υπάρχει και για την ελληνοκυπριακή εκπροσώπηση . Η Αλ Τζεζίρα άνοιξε ένα παραπέτασμα που φανέρωσε ένα σύστημα διαφθοράς απροσμέτρητων διαστάσεων, που δεν άφησε ανέπαφο και τον ίδιο τον πρόεδρο.

Ως τρίτος λόγος μπορεί να θεωρηθεί και η εμφανής πια αποστασιοποίηση μιας κρίσιμης μάζας ανθρώπων από τους εκπροσώπους τους.  Διαδηλώσεις στο βορρά και το νότο τους έχουν απογυμνώσει αισθητά από την αντιπροσωπευτική τους ιδιότητα ,

Β. Η διεθνής πτυχή

Υπάρχει και η διεθνής διασύνδεση της σημασίας της πενταμερούς.

Πρώτο: Η κυπριακή κρίση κρατά σε αναστάτωση την Ανατολική Μεσόγειο, εμπλέκεται με το Λιβυκό και αποκτά  διαστάσεις πέραν των ορίων της και υπέρτερων των δυνατοτήτων των εκφραστών της.

Δεύτερο: Η άλλη πλευρά της κρίσης με διεθνείς επιπτώσεις είναι η ενέργεια. Η παράταση του Κυπριακού επιτρέπει στην Τουρκία να παρουσιάζεται πότε ως προστάτης των συμφερόντων των Τουρκοκυπρίων και πότε ως διεκδικητής δικαιωμάτων σε οικονομικές ζώνες που η Κυπριακή Δημοκρατία θεωρεί δικής της δικαιοδοσίας.  Η αντιπαράθεση εμπλέκεται με οικονομικά συμφέροντα μεγάλων εταιρειών και σε προέκταση με τα ευρύτερα συμφέροντα άλλων κρατών.

Τρίτο: Η διεθνής διάσταση επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία στο προσφυγικό, στην οικονομία, στη Συρία, τον Καύκασο και σε άλλα κεντροασιατικά προβλήματα.

Τέταρτο: Η κυπριακή κρίση εμπλέκεται και πάλι στο νέο Ψυχρό πόλεμο που πάει να εξελιχτεί στη περιοχή μας.. Η διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας θα επιφέρει νέες δυσκολίες  στη διαχείριση και του Κυπριακού προβλήματος.

Πέμπτο: Υπάρχει ακόμη και το Ηνωμένο Βασίλειο που μετά την αποχώρησή του από την ΕΕ θέλει να κάμει αισθητή την επάνοδο του στο προσκήνιο ως δύναμη με τα δικά της συμφέροντα.

Όλα αυτά άμεσα ή έμμεσα θα ευρίσκονται στο τραπέζι της πενταμερούς.

Έκτο: Παρόλες τις κρίσεις που περιοδικά παρουσιάζονται στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ αυτές παραμένουν σύνθετες και ισχυρές. Αυτός είναι και ο λόγος που η πολιτική των κυρώσεων δε βρήκε πρόσφορο έδαφος .

Τι πρέπει να γίνει

Η ελληνοκυπριακή πλευρά τώρα πια δεν έχει παρά να πείσει με συγκεκριμένες προτάσεις ότι πραγματικά επιθυμεί λύση ΔΔΟ. Οι διαφορές που παραμένουν ύστερα από τόσα χρόνια συνομιλιών, είναι ελάχιστες. Εκείνο που πια απαιτείται είναι πολιτική βούληση και θάρρος στη λήψη αποφάσεων. Και αυτές αφορούν την πολιτική ισότητα και την αποτελεσματική συμμετοχή των Toυρκοκυπρίων.

Η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει στο ξεκαθάρισμα αυτής της γραμμής. Να αντιμετωπίσει το Κυπριακό ως ένα πολιτικό θέμα ανεξαρτησίας , με την εφαρμογή των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και όχι εθνικό απομεινάρι ενός χαμένου αλυτρωτισμού. Σε ό,τι αφορά τη λύση, παραπέμπω στις δηλώσεις του Μητσοτάκη που τόνισε ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας με την απόφασή 2561 θεωρεί ως μόνη βιώσιμη λύση «τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, με τα γνωστά απαράβατα χαρακτηριστικά: πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στις αποφάσεις, ένα κράτος με διεθνή προσωπικότητα, μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια».

Αυτό που απομένει να διαφανεί στην πενταμερή είναι ο ρόλος της Τουρκίας και κατ’ επέκταση του εξαρτημένου από την Άγκυρα Τουρκοκύπριου εκπρόσωπου Τατάρ.

Τι να περιμένουμε;

Να περιμένουμε λύση θα ήταν πολύ αισιόδοξο, όμως και πάλι να νομίζουμε ότι παραμένουνε σε στασιμότητα και αυτό είναι εκτός λογικής .

Το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τις θέσεις της κάθε πλευράς αλλά και την έκταση που θα θέλει να παρέμβει ο διεθνής παράγοντας δια μέσου του ΓΓ .

Θα υπάρξουν νέες παράμετροι του ΓΓ;

Θα υπάρξουν συνομιλίες με προκαθορισμένη ημερήσια διάταξη και  χρονοδιάγραμμα για νέα πενταμερή;

Το σίγουρο είναι ότι η πενταμερής +1 δε θα είναι χωρίς αποτέλεσμα.

Το χειρότερο σενάριο είναι το αδιέξοδο και η στασιμότητα και το καλύτερο η διάρρηξη του αδιεξόδου σε πρώτη φάση και στη συνέχεια η ρύθμιση . Τα φημολογούμενα ΜΟΕ θα έχουν νόημα μόνο αν συνδέονται με τη ρύθμιση, επίλυση του προβλήματος .

Εκείνο που εμείς ως Κύπριοι οφείλουμε να ζητήσουμε είναι η πλευρά μας να τοποθετηθεί με σαφήνεια στα εναπομείναντα προβλήματα για ν’ ανοίξει ο δρόμος της λύσης και του ειρηνικού μέλλοντος για τους ανθρώπους και τον τόπο.

Τάκης Χατζηδημητρίου

15/4/2021

* Ομιλία Τάκη Χατζηδημητρίου στο Καφενείο της Πέμπτης - 15 Απριλίου 2021

(https://www.facebook.com/socialistiki.ekfrasi.cy/videos/3912734542149100)